„Demon” Michaiła Lermontowa

„Demon” Michaiła Lermontowa

Niezgoda na świat wykreowany przez Boga to także postawa bohatera poematu „Demon” Michaiła Lermontowa. Jest to zbuntowany Anioł wygnany z Raju, czyli Demon, symbol zła, diabła.
Anioł nie chciał pogodzić się z wyznaczonym przez Boga porządkiem, ponieważ uważał go za niedoskonały, niesprawiedliwy. Ten „pierwszy płód twórczości” Boskiej, późniejszy wygnaniec, nie uznawał świata stworzonego przez Boga, w którym widział bezczynne i bezpłodne wieki. Odnosił się do niego z pogardą mówiąc:
„Choć dziki też… Lecz hardy duch
Obrzucił wzrokiem pogardliwym
Swojego Boga cudny twór”
Swój bunt wyrażał poprzez rozsiewanie zła na świecie stworzonym przez Boga. W jego postawie dominowała pycha oraz poczucie władzy, równał się z Bogiem co podkreślał słowami:
„Ja rządzę tu i kocham tu”
Jednocześnie lekceważąco traktuje Boga, zarzuca mu, że nie interesuje się sprawami ziemskimi, troskami ludzkimi, co wyraża w rozmowie z Tamarą:
„On cenne chwile boże
Poświęca niebu a nie nam!”
Demon, mimo władzy czuje się osamotniony i pragnie miłości, przemiany. Bunt, wygnanie, zło, które rozsiewał, nie dały mu szczęścia i dlatego zakochany w Tamarze, deklarował:
„Już nie chcę toczyć z niebem bitwy,
Miłości pragnę i modlitwy,
W najwyższe dobro wierzyć chcę!”
Ta miłość przezwycięża bunt, który był przyczyną jego wygnania, ale jednocześnie rodzi inną formę buntu. To chęć uwolnienia się od klątwy Bożej, chęć bycia szczęśliwym wbrew wcześniejszej woli Boga. Miłość do kobiety jest także buntem wobec Boga.
Ale miłość ziemska jest dramatyczna. Tamara nie odwzajemnia miłości, umiera a jej dusza trafia do raju.
Marzenia Demona nie spełniły się a jego bunt potęguje się, zarzuca Bogu, że na ziemskim świecie szczęście, piękno prędko giną, a miłość jest tylko chwilą. Bohater tego dzieła budzi współczucie, litość, jest skrajnym indywidualistą, cierpiącym zbuntowanym bohaterem romantycznym usilnie dążącym do szczęścia.
Konrad i Demon to postawy zbuntowanych bohaterów romantycznych. Ich bunt wobec Boga odzwierciedla dążenia i pragnienia ludzi tej epoki.
Przedstawione postacie łączy niezgoda na istniejący porządek świata. Wyrażali ją buntem wobec Boga. Już Adam i Ewa chcąc dorównać Stwórcy i być niezależnymi dopuścili się pierwszego wykroczenia człowieka wobec Boga. Kain wyraża bunt poprzez bratobójstwo z zazdrości o miłość Boga. Bunt Hioba wyrasta z cierpienia. Jest to buntownicza skarga na swój los. Podobnie podmiot „Trenów”, poeta Jan Kochanowski dotknięty cierpieniem, przezywa kryzys podstawowych założeń wiary chrześcijańskiej. Bohaterowie literatury romantycznej bunt wyrażają gwałtownym sprzeciwem wobec zastanego świata. Konrad w imię miłości do narodu uniesiony pychą występuje przeciwko Bogu. W tym buncie przypomina mitycznego Prometeusza. Demon, dążący do władzy, do przeobrażenia świata, wystąpił przeciwko Bogu. Wszystkie wykreowane przez literaturę postacie łączy silna osobowość, niezgoda na rzeczywistość, cierpienie i miłość. To właśnie to cierpienie, miłość, poszukiwanie sensu egzystencji zrodziło postawę buntu przeciwko Bogu, gdyż bunt to jedna z ludzkich postaw.