Filozofia Tomasza z Akwinu

Mówić O Bogu jest bardzo trudno. A jednak o nim mówimy. My ludzie przełomu XX i XXI wieku, dzieci i dorośli, poeci i teolodzy, chrześcijanie i muzułmanie, żydzi i ateiści. Bóg – jeden z najważniejszych tematów ludzkiej kultury. Według katechizmu Kościoła katolickiego „Bóg jest pełnią Bytu i wszelkiej doskonałości, bez początku i bez końca. Podczas, gdy wszystkie inne stworzenia otrzymały od Niego to wszystko, czym są i posiadają.”

Bóg jest więc absolutem – stwórcą, sędzią, zbiorem wartości, dogmatów dotyczących naszego życia. Trudno być wobec Niego obojętnym, gdyż obojętność świadczy o braku zainteresowania. Trzeba wręcz zająć stanowisko, wobec tego, który nas stworzył. Według Biblii człowiek i cały świat jest przecież dziełem Boga. W Księdze Rodzaju, w procesie stwarzania Bóg świata i człowieka ukazany jest jako Kreator, Artysta, ktoś ciężko pracujący, świadczą o tym czasowniki: uczynił, zasadził, ulepił, umieścił. Bóg zaprojektował cały świat, w którym roślina ludzka żyje z Nim w miłości i jedności, choć zależna od swego Stwórcy, obdarowana jest wolną wolą. Dzięki Bogu człowiek został wywyższony.

Żyjący w XIII wieku Tomasz z Akwinu starał się dowieść doświadczeniem, czy Bóg tak naprawdę istnieje. Wierzył on przede wszystkim w rozumowe poznanie świata, a tym samym Boga. Drogą do poznania Stwórcy jest poznanie świata. Na podstawie doświadczeń św. Tomasz zbudował drabinę bytów, na szczycie której ustanowił Boga, jako istotę najdoskonalszą. Dla niego Bóg jest samoistny, nie ma przyczyny dla której by powstał, nie ma również początku ani końca Jego istnienia. Bóg jest przede wszystkim Stwórcą, doskonałością, mądrością, wszechmocą, inteligencją, wolą. Bóg nie tylko stworzył świat, ale także nim kieruje, dlatego świat rozwija się według jakiegoś planu, według boskiej Opatrzności. Te same praktycznie elementy znajdziemy u innego myśliciela, żyjącego wcześniej niż św. Tomasz. Według św. Augustyna Bóg jest jedyną i najwyższą formą bytu. On istnieje sam przez się i jest także przyczyną istnienia innych, niższych bytów. Powraca więc Augustyn do biblijnego stworzenia, uważa, że Bóg nie tylko stworzył świat, ale nieustannie zachowuje go, tak jakby cały czas tworzył go na nowo. Dzięki Bogu człowiek może poznać prawdę, tylko Bóg jest przedmiotem poznania i jednocześnie przyczyną powstania dobra. Tak cała etyka św. Augustyna skoncentrowana była na Bogu. Bóg jest nie tylko wielkim Stwórcą, ale też dzięki niemu człowiek ma możliwość osiągnięcia prawdziwego szczęścia, które polega na dążeniu do jedności z Bogiem.